سدیم پلی اکریلات (Sodium polyacrylate) که با نام پلی اکریلات سدیم و بصورت اختصاری PAS هم شناخته می‌شود، یکی از نمک های سدیمی پلی‌اکریلیک اسید است که کاربرد وسیعی در محصولات مصرفی دارد. این پلیمر توان جذب مایعات بر پایه آب بین 100 تا 1000 برابر جرم خود را دارد.
پلی اکریلات سدیم شامل سدیم است که به آن توان جذب مقادیر قابل توجه آب را می‌دهد. با حل شدن در آب، محلولی غلیظ و شفاف تشکیل می‌شود که در نتیجه واکنشهای یونی مولکولهای آن ایجاد می‌شود.تولید سدیم پلی اکریلات مشخصات مکانیکی جالب توجه فراوانی در محصول به همراه دارد، از جمله این خواص می‌توان به پایداری مکانیکی خوب، مقاومت حرارتی بالا و جذب آب قوی آن اشاره کرد. همچنین از این ماده در فرآورده‌های غذایی مانند نان، آب‌میوه و بستنی به عنوان افزودنی استفاده می‌شود. با وجود اینکه پلی اکریلات با سدیم خنثی رایج ترین شکل استفاده شده از این ماده در صنعت است، نمک های دیگر این ماده شامل پتاسیم، لیتیم و آمونیوم هم موجود است.
ریشه شیمی پلیمری مواد فوق جاذب و متعاقباً ساخت سدیم پلی اکریلات به اوایل دهه 60 میلادی باز می‌گردد زمانی که وزارت کشاورزی آمریکا اولین پلیمرهای فوق جاذب را تولید کرد. امروزه سدیم پلی‌اکریلات به عنوان غلیظ کننده ژل مو و بسیاری محصولات آرایشی به کار می‌رود. این محصول غیر‌سمی و بسیار ایمن است. همچنین به صورت ترکیبی به عنوان روکش کابل برق استفاده می‌شود و هدف آن جذب رطوبت و خشک نگه داشتن رشته سیم است. یکی از موارد پرکاربرد سدیم پلی اکریلات در صنعت کشاورزی برای مرطوب نگه داشتن خاک یا حفظ شادابی در گلهای شاخه بریده است. امروزه در کنار نمونه‌های وارداتی تولید سدیم پلی اکریلات در ایران نیز صورت گرفته و این محصول با کیفیت مطلوب به بازار فروش عرضه می‌شود.
خواص و ویژگیهای سدیم پلی اکریلات:
- جذب سریع مایعات بر پایه آب
- نرخ جذب بیش از 300 میلی لیتر به ازای هر گرم از این ماده برای آب خالص
- نرخ جذب 60 میلی لیتر به ازای هر گرم از این ماده برای آب شور (سدیم کلرید 0.9%)
- عموماً بدون بو
- مدت زمان خشک شدن طولانی
- مایع جذب شده بصورت ژل ذخیره می‌شود
- اشتعال پذیری: اشتعال ناپذیر
- میزان پی اچ: 4.9 تا 6.5
- چگالی: حدودا 600 کیلوگرم بر متر‌مکعب
- پایداری ساختاری: پایدار در هوای خشک، در هوای مرطوب و در مجاورت مواد ناسازگار به تدریج ناپایدار می‌شود
- نکات واکنش دهی: با اسیدها جهت تشکیل کربن دی اکسید واکنش می‌دهد. واکنش های خطرناک با مونو آمونیوم فسفات یا آلیاژهای سدیم - پتاسیم
- انواع بسته بندی : کیسه، جامبو و بشکه
موارد کاربرد:
- تولید پوشک و پدهای بهداشتی بانوان
- تولید پدها و پارچه ها و دستمال های جاذب مایعات
- تولید کیسه شن های بدون شن برای مقابله با سیل
- مهار اتلاف مایعات
- کاربردهای سرگرم کننده مانند برف مصنوعی
- در صنعت تولید عطر جهت پخش رایحه
- جذب مایعات بر پایه آب
- پایدار کننده امولسیون
- شکل دهی به فیلم محصول حین تولید
- تثبیت کننده مو
- نرم کننده پوست
- کنترل ویسکوزیته
در صنعت محصولات آرایشی، از این ماده به عنوان بهبود دهنده بافت استفاده می‌شود که در نتیجه باعث نرمی و شفافیت پوست شده و همزمان لایه محافظ نازکی بر روی آن ایجاد میکند . سدیم پلی‌اکریلات از جمله مواد شیمیایی است که بیشترین تحقیقات و آزمایشات روی آن انجام شده است. موسسات تعیین‌کننده در عرصه نظارت بر مواد آرایشی و بهداشتی مانند FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا که وظیفه حفاظت از سلامت و امنیت مصرف کنندگان را با کسب اطمینان از سلامتی محصولات آرایشی به عهده دارد)، CIR (بررسی ترکیبات محصولات آرایشی به طور کامل جهت حصول اطمینان از ایمنی مواد استفاده شده)، EU cosmetic regulation (نظارت بر سلامت کاربران حین استفاده از محصولات آرایشی) و EWG (پایگاه اطلاعاتی محصولات آرایشی برای حصول اطمینان از سلامت مواد اولیه استفاده شده) بصورت متحد استفاده از این ماده در محصولات آرایشی و بهداشتی را ایمن طبقه‌بندی کرده‌اند
در صنایع غذایی سدیم پلی اکریلات به عنوان غلیظ کننده، پایدار کننده، شفاف کننده، خشک کننده و کنترل کننده رطوبت و نگهدارنده استفاده می‌شود. اضافه کردن سدیم پلی اکریلات در خمیر می‌تواند با تقویت اتصال پروتئین در خمیر خام باعث ترکیب، پراکندگی و نفوذ بهتر ذرات نشاسته شود که نهایتاً خمیری سنگین با سطح نرم و درخشان ایجاد میکند. تشکیل شدن کلویید خمیر پایدار از خارج شدن نشاسته قابل حل جلوگیری کرده و در نتیجه باعث انسجام بهتر خمیر می‌شود و از ترک برداشتن سطح آن جلوگیری میکند.
در فرآورده های گوشتی، سدیم پلی اکریلات به عنوان یک الکترولیت با پروتئین ها واکنش داده و ساختار پروتئین را تغییر می‌دهد. این ویژگی می‌تواند باعث ارتقاء ویسکوالاستیسیته و کشیدگی فیبر پروتئین شده و نهایتاً باعث بهبود کیفیت بافت گوشت شود. در تولید محصولاتی مانند انواع سوسیس ، اضافه کردن مقدار مناسب از این ماده می تواند باعث طعم بهتر و ارتقاء کیفیت بافت محصول شود.
سدیم پلی اکریلات با خاصیت چسبندگی بسیار خوب و جذب یونهای فلزی، عمر محصولاتی مانند ماهی، میگو، گوشت و سایر محصولات یخ زده را به شدت افزایش می‌دهد و تاثیر قابل توجهی در کیفیت انبارداری آنها دارد. با توجه به خاصیت آب‌رسانی مجدد، باعث تاخیر در خشک شدن حین انجماد شده و در غذاهای آماده با انجماد سریع می‌تواند از ترک برداشتن محصول حین انجماد، فرآوری، حمل و نقل، فروش و گرمادهی پیش از مصرف جلوگیری کند.
عوارض سدیم پلی اکریلات:
- در صورت استنشاق، امکان سوزش در مسیر هوایی و همچنین ایجاد حساسیت در مجاورت طولانی مدت برای ریه وجود دارد
- حین فرآیند تولید موادی از قبیل اکریلیک اسید تولید می‌شود که می‌تواند باعث سوزش پوست، آسیب به چشم و خوردگی پوست شود
- در صورت ورود به چشم باعث سوزش و تحریک چشم می‌شود
زیست تخریب پذیری سدیم پلی اکریلات:
تجزیه شدن سدیم پلی اکریلات موضوعی پیچیده است که نیازمند تحقیق و تفسیر بیشتر است. در حالی که تعدادی از تحقیقات اخیر نشان داده اند که این ماده توسط میکرو ارگانیسم‌های خاصی قابلیت تجزیه شوندگی با نرخ کند تقریباً 3% در سال را دارد، همچنان به عنوان تجزیه ناپذیر طبقه‌بندی می‌شود.
قیمت سدیم پلی اکریلات:
چنانچه قصد خرید سدیم پلی اکریلات با کیفیت مطلوب را داشته باشید، جهت اطلاع از قیمت روز فروش سدیم پلی اکریلات روی دکمه زیر ضربه بزنید